HPV (insan papilloma virüsü), cilt ve mukozal yüzeylerle temas yoluyla bulaşan bir virüstür ve dünya genelinde en yaygın cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlardan biridir. HPV'nin birçok farklı tipi vardır ve bu tipler, vücutta farklı etkiler yaratabilir. Bazı HPV tipleri genital siğillere neden olurken, bazıları ise rahim ağzı kanseri, anogenital kanserler ve baş-boyun kanserleri gibi ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir. HPV aşıları, bu riskleri azaltmak amacıyla geliştirilmiş ve belirli HPV tiplerine karşı koruma sağlayan biyolojik ürünlerdir. Peki hpv aşısı hangi tiplere karşı korur?
HPV Nedir ve Nasıl Bulaşır?
HPV, cilt temasının yanı sıra genital temas, oral seks ve anal seks yoluyla da bulaşabilir. Virüsün yüzlerce farklı türü vardır ve bunların yaklaşık 40 kadarı genital bölgeyi etkiler. HPV türleri düşük riskli ve yüksek riskli olarak ikiye ayrılır. Düşük riskli HPV tipleri genellikle genital siğillere neden olurken, yüksek riskli HPV tipleri kansere yol açabilir.
HPV Aşısı Nedir ve Neden Önemlidir?
HPV aşısı, HPV virüsünün neden olduğu hastalıklara karşı bağışıklık sistemini güçlendiren bir aşı türüdür. Bu aşı, virüsün vücuda girmesi durumunda hastalığın gelişmesini önler veya hastalığın şiddetini azaltır. HPV aşısının önemi, şu nedenlerle açıklanabilir:
Rahim ağzı kanseri riskinin azaltılması: HPV aşısı, rahim ağzı kanserine neden olan HPV tiplerine karşı yüksek düzeyde koruma sağlar.
Genital siğillerin önlenmesi: HPV aşısı, genital siğillere neden olan HPV tiplerine karşı da etkilidir.
Diğer kanser türlerinin riskini azaltma: HPV aşısı, rahim ağzı kanseri dışında, anüs, vulva, vajina, penis ve boğaz kanserleri gibi diğer HPV ile ilişkili kanser türlerinin riskini de azaltır.
Genç yaşta yapılması halinde daha etkili olması: HPV aşısının en etkili olduğu dönem, cinsel aktif hale geçmeden önceki yıllardır.
HPV Aşılarının Türleri
Üç ana HPV aşısı bulunmaktadır: Gardasil, Gardasil 9 ve Cervarix. Bu aşılar, farklı sayıda HPV türüne karşı koruma sağlar ve bu sayede HPV'nin neden olduğu hastalıkların önlenmesinde önemli bir rol oynar.
1. Gardasil
Gardasil, diğer adıyla dörtlü aşı, insan papilloma virüsüne (HPV) karşı koruma sağlamak amacıyla geliştirilmiş ve ilk kez 2006 yılında ABD'de onaylanarak kullanıma sunulmuş bir aşıdır. Gardasil, dört farklı HPV tipine karşı koruma sağlayarak, özellikle genital siğil ve rahim ağzı kanseri gibi HPV ile ilişkili sağlık sorunlarını önlemeye yardımcı olur. Aşının koruma sağladığı HPV tipleri şunlardır:
HPV Tip 6 ve 11: Bu iki tip, genital siğillerin %90'ından sorumludur. Genital siğiller, cinsel yolla bulaşan hastalıklar arasında en yaygın olanlardan biridir ve hem kadınları hem de erkekleri etkileyebilir. Siğiller, genellikle dış genital bölgede, anüs çevresinde veya iç kısımlarda ortaya çıkar. Siğillerin görsel olarak rahatsız edici olmasının yanı sıra, bazen ağrılı ve tedavi edilmesi zor olabilir. HPV Tip 6 ve 11'in neden olduğu bu siğiller, Gardasil aşısı sayesinde büyük ölçüde önlenebilir.
HPV Tip 16 ve 18: Bu iki tip, rahim ağzı kanserinin %70'inden sorumludur. HPV Tip 16 ve 18, yüksek riskli HPV türleri olarak sınıflandırılır çünkü uzun süreli enfeksiyonlar sonucu hücresel değişikliklere neden olarak kansere yol açabilirler. Sadece rahim ağzı kanseri değil, aynı zamanda anogenital kanserler (penis, vulva, vajina, anüs kanserleri) ve bazı baş-boyun kanserleri (özellikle orofaringeal kanser) de bu iki HPV tipiyle ilişkilendirilmiştir. Gardasil aşısı, bu yüksek riskli türlere karşı bağışıklık kazandırarak kansere yakalanma riskini önemli ölçüde azaltır.
2. Gardasil 9
Gardasil 9, diğer adıyla dokuzlu aşı, Gardasil aşısının geliştirilmiş bir versiyonudur ve toplamda dokuz farklı HPV tipine karşı koruma sağlar. 2014 yılında FDA tarafından onaylanan bu aşı, Gardasil'den daha geniş bir koruma sağlar ve özellikle kanser önleme konusunda önemli bir ilerleme olarak kabul edilir.
Gardasil 9 Hangi Tiplere Karşı Korur?
Gardasil 9'un koruma sağladığı tipler şunlardır:
HPV Tip 6 ve 11: Tıpkı Gardasil'de olduğu gibi, bu iki tip genital siğillerin %90'ından sorumludur. Gardasil 9, bu düşük riskli HPV türlerine karşı koruma sağlayarak genital siğil vakalarını önlemeye devam eder.
HPV Tip 16 ve 18: Yine Gardasil'deki gibi, bu iki yüksek riskli tip rahim ağzı kanserlerinin büyük bir kısmından sorumludur. Gardasil 9, bu tiplerin neden olduğu kanser türlerine karşı da koruma sağlar.
HPV Tip 31, 33, 45, 52 ve 58: Gardasil 9'un ek olarak koruma sağladığı bu beş HPV tipi de yüksek risklidir ve rahim ağzı kanseri ile diğer anogenital kanserlerle ilişkilidir. Bu tipler, dünya genelinde rahim ağzı kanserine yol açan diğer yaygın HPV türleri arasında yer alır. Gardasil 9, bu tipleri kapsayarak kanser riskini daha da azaltır ve aşılamayı daha etkili hale getirir.
Gardasil 9, hem genital siğillerin hem de çeşitli kanser türlerinin önlenmesinde en geniş kapsamlı korumayı sunan HPV aşısı olarak bilinmektedir. Bu aşı, hem kadınlar hem de erkekler için önerilir ve toplum sağlığını korumada önemli bir rol oynar.
3. Cervarix
Cervarix, halk arasındaki adıyla ikili aşı, HPV'ye karşı koruma sağlayan bir diğer önemli aşıdır, ancak Gardasil aşılarından farklı olarak daha dar bir koruma kapsamına sahiptir. Cervarix, özellikle rahim ağzı kanseri riskini azaltmak için tasarlanmıştır ve iki yüksek riskli HPV tipine karşı koruma sağlar:
HPV Tip 16 ve 18: Cervarix aşısı, bu iki yüksek riskli HPV tipine karşı bağışıklık kazandırarak rahim ağzı kanseri riskini azaltır. HPV Tip 16 ve 18, rahim ağzı kanserinin büyük bir kısmından sorumludur ve bu aşı, özellikle kadınlarda bu kanser türüne karşı korunmayı amaçlar.
Cervarix, sadece rahim ağzı kanserine karşı koruma sağlar ve genital siğillerden koruma sağlamaz. Bu durum, aşının HPV Tip 6 ve 11'e karşı koruma içermemesiyle ilgilidir. Ancak, rahim ağzı kanseri önlenmesi konusunda oldukça etkili olduğu kanıtlanmıştır. Cervarix aşısı, cinsel olarak aktif olmadan önce genç kadınlara uygulanması önerilen bir aşıdır ve rahim ağzı kanseri vakalarının azaltılmasında önemli bir araç olarak kullanılır.
HPV Aşısı Hangi Türlere Karşı Korur?
HPV aşısı, 9, 4 veya 2 tür HPV'ye karşı koruma sağlayan farklı versiyonlarda mevcuttur. En yaygın kullanılan ve en geniş korumayı sağlayan Gardasil 9, şu HPV tiplerine karşı koruma sağlar:
HPV Tip 16 ve 18: Bu iki tip, rahim ağzı kanserinin %70'inden sorumludur. Ayrıca anogenital kanserler ve bazı baş-boyun kanserlerine de neden olabilirler.
HPV Tip 6 ve 11: Bu tipler, genital siğillerin %90'ından sorumludur.
HPV Tip 31, 33, 45, 52 ve 58: Bu tipler, diğer anogenital kanserler ve bazı baş-boyun kanserleriyle ilişkilidir.
HPV Aşısı Olan Biri HPV Kapar mı?
HPV aşısı, aşılanmış kişiyi aşı kapsamındaki belirli HPV türlerine karşı yüksek oranda korur. Ancak, HPV aşısı olmadan önce kişi zaten HPV ile enfekte olmuşsa, aşı bu mevcut enfeksiyonu tedavi etmez. Ayrıca, aşı sadece belirli HPV türlerine karşı koruma sağlar, bu nedenle aşılanmış bir kişi nadir görülen başka bir HPV türüyle enfekte olabilir. Bununla birlikte, HPV aşısı çok geniş bir koruma sağladığı için, özellikle yüksek riskli türlere karşı enfeksiyon kapma olasılığı çok düşüktür. Aşı, bağışıklık sistemini harekete geçirerek vücudun HPV'ye karşı savunmasını güçlendirir ve ciddi sağlık sorunlarını önlemeye yardımcı olur.
Sonuç olarak;
HPV aşıları, farklı HPV tiplerine karşı koruma sağlayarak HPV enfeksiyonlarının ve bunların neden olabileceği ciddi sağlık sorunlarının önlenmesinde önemli bir rol oynar. Gardasil, Gardasil 9 ve Cervarix gibi aşılar, farklı sayıda HPV tipine karşı koruma sunar ve bu nedenle çeşitli sağlık sorunlarının önlenmesine katkıda bulunur. Özellikle Gardasil 9, en geniş kapsamlı korumayı sağlayarak, genital siğillerden rahim ağzı kanserine kadar birçok sağlık sorununu önlemede etkin bir araçtır. Aşıların yaygınlaştırılması ve HPV'nin neden olduğu hastalıkların görülme sıklığının azaltılması, toplum sağlığı açısından büyük önem taşımaktadır.
Sıkça Sorulan Sorular
HPV aşısı zorunlu mu?
HPV aşısı, birçok ülkede çocukluk aşı takvimine dahil edilmiş olsa da, Türkiye'de henüz zorunlu değildir. Ancak uzmanlar, HPV aşısının önemini vurgulayarak aşı olmayı önermektedir.
HPV aşısı kansere karşı tamamen koruma sağlar mı?
Aşı, HPV kaynaklı kanserlerin büyük çoğunluğuna karşı koruma sağlar, ancak %100 garanti vermez. Düzenli taramalar aşıdan sonra da önemlidir.
HPV aşısı cinsel aktivite başlamış kişilerde etkili midir?
Aşı, cinsel aktivite başlamış kişilerde de etkilidir, ancak en yüksek koruma, cinsel aktivite başlamadan önce sağlanır.
HPV aşısı erkekler için de gerekli midir?
Evet, HPV aşısı erkekler için de önerilir, çünkü HPV enfeksiyonu erkeklerde de anogenital kanserlere ve genital siğillere neden olabilir.
HPV aşısı hamilelikte yapılabilir mi?
Hamilelik döneminde HPV aşısı yapılması önerilmez.
HPV aşısı bir kez mi yapılıyor?
HPV aşısı, genellikle iki veya üç doz halinde uygulanır.
HPV aşısı, korunmasız cinsel ilişki için yeterli mi?
HPV aşısı, HPV enfeksiyonuna karşı koruma sağlar ancak diğer cinsel yolla bulaşan hastalıklara karşı koruma sağlamaz. Bu nedenle, korunmasız cinsel ilişkiden kaçınmak önemlidir.
HPV aşısı herkese mi uygulanabilir?
HPV aşısı, sağlık durumu iyi olan hemen herkese uygulanabilir. Ancak, bazı sağlık sorunları olan kişilerin doktorlarına danışmaları önerilir.
HPV aşısı kaç dozda uygulanır?
HPV aşısının dozu ve uygulama şekli, kullanılan aşı türüne göre değişebilir. Genellikle iki veya üç dozda uygulanır.
HPV aşısı olmuş olsam bile düzenli olarak jinekolojik muayene olmalı mıyım?
Evet, HPV aşısı olmuş olsanız bile düzenli olarak jinekolojik muayene olmanız önemlidir.
HPV aşısı yüzde yüz koruma sağlar mı?
HPV aşısı, HPV enfeksiyonuna karşı çok yüksek düzeyde koruma sağlar, ancak yüzde yüz koruma sağlamaz.
HPV Aşısı HPV'yi Yok Eder mi?
HPV aşısı, mevcut bir HPV enfeksiyonunu yok etmez. Aşı, enfeksiyon kapılmadan önce uygulandığında en etkili olan koruyucu bir önlemdir. Aşı, vücudu belirli HPV türlerine karşı bağışıklık kazandırarak gelecekteki enfeksiyonlardan korunmayı sağlar. Ancak, zaten mevcut olan bir HPV enfeksiyonunu tedavi etme yeteneğine sahip değildir; bu nedenle, aşı mevcut enfeksiyonu ortadan kaldırmaz.
Comments