Hpv aşısı, hpv virüsüne bağlı gelişen genital siğil ve genital kanserlerin engellenmesi için yapılır. Peki hpv aşısı en erken ne zaman, en geç ne zaman yapılır, alt ve üst yaş sınırı var mıdır? Bu makalemizde aşının zamanlamasından bahsedeceğiz.
HPV Aşısı Ne Zaman Bulundu?
HPV aşısı, insan papillomavirüsü enfeksiyonlarına karşı koruma sağlamak amacıyla geliştirilen bir aşıdır. İlk HPV aşısı, ABD Gıda ve İlaç Dairesi (FDA) tarafından 2006 yılında onaylanmıştır. Bu tarihten önce, HPV enfeksiyonlarına karşı etkili bir aşı bulunmamaktaydı. Aşının bulunması, rahim ağzı kanseri ve diğer HPV ile ilişkili hastalıkların önlenmesinde önemli bir adım olmuştur. Aşı, HPV enfeksiyonlarının yayılmasını önlemek ve ciddi sağlık sorunlarını azaltmak için dünya çapında kullanılmaktadır. Bu nedenle, aşının keşfi, tıp alanında büyük bir ilerleme olarak kabul edilir.
HPV Aşısı Kimlere Ne Zaman Yapılır?
HPV aşısı genellikle 9 ila 45 yaş arasındaki bireylere önerilir. Ancak bazı durumlarda, 45 yaşından sonra da aşı olunabilir. Cinsel aktivite başlamadan önce yapılan aşılar enfeksiyon riskini azaltabilir ve en etkili korumayı sağlar. Ancak, daha ileri yaşlarda da aşı olmak önemlidir, çünkü HPV enfeksiyonu her yaşta ortaya çıkabilir.
HPV Aşısı En Erken Ne Zaman Yapılır?
HPV aşısı en erken 9 yaşında yapılabilir. Dünya Sağlık Örgütü (WHO) ve diğer sağlık otoriteleri, aşının ideal olarak 11-12 yaşlarında yapılmasını önermektedir. Bu yaş grubundaki çocuklar, cinsel temastan önce aşılanmış olur ve bu da onları HPV'ye karşı en iyi şekilde korur.
9 yaşından küçük çocuklara da HPV aşısı yapılabilir. Ancak, 9 yaşından önce aşılanan çocuklara 3 doz aşı yapılması gerekir. 9 yaşından sonra aşılanan çocuklara ise 2 doz aşı yeterlidir.
HPV aşısı için yaş sınırı yoktur. 27 yaşından sonra da aşı yaptırmak mümkündür. Aşı, bu yaş grubunda da bazı HPV tiplerine karşı koruma sağlayabilir ve kanser riskini azaltabilir.
HPV Aşısı En Geç Ne Zaman Yapılır?
HPV aşısı için ideal yaş, cinsel temastan önce aşılanmaktır. Bu nedenle, 9-14 yaş arası kız ve erkek çocuklara rutin olarak aşı önerilmektedir.
Ancak, 14 yaşından sonra da HPV aşısı yaptırmak mümkündür. Aşının en geç ne zaman yapılacağına dair kesin bir sınırlama yoktur. 27 yaşına kadar aşılanma, yüksek koruma sağlayabilir.
27 yaş ve üzeri kişilerde de aşılama faydalı olabilir. Aşı, bu yaş grubunda da bazı HPV tiplerine karşı koruma sağlayabilir ve kanser riskini azaltabilir.
HPV aşısı için yaş sınırları ve dozlar:
9-14 yaş: 2 doz, 6-12 ay ara ile
15-26 yaş: 3 doz, 0-1-6 ay veya 0-2-6 ay ara ile
27 yaş ve üzeri: 3 doz, 0-2-6 ay ara ile
Bebeklerde HPV Aşısı Ne Zaman Yapılır?
Çocuklarda hpv aşısı 9 yaşından itibaren yapılmaya başlar. İhtiyaç olan durumlarda, bebeklerde aşı genellikle 9 ila 15 ay arasında yapılır. Bu yaş aralığı, bebeklerin bağışıklık sistemlerinin henüz gelişmekte olduğu, ancak aşının etkinliğinin sağlanabileceği bir dönemdir. HPV aşısı, bebeklerin rutin aşı programına dahil edilir ve genellikle diğer aşılarla aynı zamanda yapılır.
Bebeklerde HPV aşısı, çocuğun bağışıklık sistemini güçlendirerek ileride HPV enfeksiyonlarına karşı koruma sağlamak amacıyla yapılır. Aşı, HPV enfeksiyonlarının ve ilişkili hastalıkların önlenmesinde önemli bir rol oynar. Çocuklar 9 ila 15 aylık olduklarında, aileler genellikle pediatristleriyle görüşerek çocuklarının aşılarını tamamlarlar.
HPV Aşısı Erkeklere Ne Zaman Yapılır?
HPV aşısı, hem kadınlara hem de erkeklere önerilen bir aşıdır. Erkeklerde de HPV enfeksiyonları genital siğiller ve bazı kanser türleriyle ilişkilendirilebilir. Bu nedenle, erkekler de genç yaşlarda aşı yaptırmalıdır.
HPV aşısı genellikle 9 ila 45 yaş arasındaki erkeklere önerilir. Bu yaş aralığı, aşının koruyuculuğunu maksimize etmek için en uygun dönem olarak kabul edilir. Ayrıca, genç yaşlarda aşı olan erkeklerin bağışıklık sistemi genellikle aşıya daha iyi yanıt verir.
Cinsel aktivite başlamadan önce yapılan aşı, enfeksiyon riskini azaltabilir ve cinsel yolla bulaşan HPV türlerine karşı koruma sağlayabilir. Ancak, 45 yaşından sonra da aşı yapılması önerilebilir, çünkü HPV enfeksiyonu her yaşta ortaya çıkabilir.
HPV Aşısı Ne Zamana Kadar Yapılır?
HPV aşısı genellikle 45 yaşına kadar olan bireylere önerilir. Aşı, kişinin daha önce HPV enfeksiyonuna maruz kalmamış olması durumunda etkili olabilir. Ancak, cinsel aktivite başladıktan sonra yapılan aşılar enfeksiyon riskini azaltabilir.
Aşının 26 yaşına kadar yapılması önerilmesinin birkaç nedeni vardır. İlk olarak, HPV enfeksiyonları genellikle cinsel aktivitenin başlamasıyla yayılır, bu nedenle genç yetişkinlik dönemindeki bireyler risk altındadır. İkinci olarak, aşı olunan yaşa kadar bağışıklık sistemi genellikle aşıya daha iyi yanıt verir, bu da aşının etkinliğini artırır. Ancak, 26 yaşından sonra aşı olunması durumunda bile, HPV enfeksiyonu ve ilişkili hastalıkların riski azaltılabilir.
Bununla birlikte, bazı ülkelerde veya sağlık kuruluşlarında, 26 yaşından sonra da HPV aşısı yapılması önerilebilir. Özellikle, cinsel aktivite başladıktan sonra aşı olmamış bireyler için aşının yapılması, enfeksiyon riskini azaltabilir ve HPV ile ilişkili hastalıkların önüne geçebilir.
HPV Aşısı Ne Zaman Korumaya Başlar, Ne Zaman Etki Eder?
Aşı vücuda yapıldıktan sonra, bağışıklık sistemi HPV virüsüne karşı antikorlar üretmeye başlar. Ancak, aşının koruyucu etkisi tam olarak ne zaman başlar sorusu biraz karmaşıktır çünkü bu durum birkaç faktöre bağlıdır.
Genel olarak, HPV aşısının koruyucu etkisi, aşı serisinin tamamlanmasından sonra başlar. İlk dozdan sonra vücut hafif bir bağışıklık tepkisi gösterir ancak tam koruma için aşı serisinin tamamlanması gereklidir. İkinci ve (bazı durumlarda) üçüncü dozlar, bağışıklık sisteminin daha güçlü bir tepki vermesini sağlar ve koruyuculuğu artırır.
Çoğu durumda, tam koruma aşı serisinin tamamlanmasından sonra sağlanır ve bu genellikle birkaç hafta veya ay alabilir. Ancak, aşının tam koruyuculuğu ne kadar sürede başlayacağı tam olarak belirlenemez çünkü her bireyin bağışıklık sistemi farklı çalışır ve tepki süreleri değişebilir.
HPV Aşısı Ne Zaman Yapılmaz?
HPV aşısı bazı durumlarda yapılmaması gerekebilir. İşte aşının yapılmaması gereken durumlar:
Aşı bileşenlerine ciddi bir reaksiyon geçirenler: Aşının bileşenlerine (örneğin, aşıda bulunan maddelere) ciddi bir alerjik reaksiyon göstermiş olanlar, bu aşıyı almamalıdır. Bu kişiler, aşıya karşı aşırı duyarlılık gösterdiğinden, aşıdan kaçınmalı ve alternatif koruma yöntemlerini araştırmalıdır.
Daha önce HPV aşısına ciddi yan etkiler yaşayanlar: Daha önce aşı yapıldıktan sonra ciddi yan etkiler yaşamış olanlar, genellikle aşıdan kaçınmalıdır. Bu kişiler, HPV aşısı ile ilişkili ciddi komplikasyon riski altında olabilirler, bu nedenle başka koruma yöntemlerini tercih etmelidirler.
Gebelik durumunda: Gebelik sırasında HPV aşısı yapılmamalıdır. Çünkü hamilelik sırasında aşı yapılması, anne ve bebeğin sağlığına zarar verebilir. Aşı, gebelik öncesinde veya doğum sonrasında uygun bir zamanda yapılmalıdır.
Hafif geçici hastalık durumunda: HPV aşısının yapılacağı gün hafif geçici bir hastalık (örneğin, hafif bir soğuk algınlığı) varsa, aşı yapılması genellikle ertelenir. Aşı, kişinin vücudunun tam olarak iyileşmesinden sonra yapılmalıdır.
Bazı İmmünosupresif durumlarda: İmmün sistemini baskılayan (immünosupresif) tedaviler alan veya bağışıklık sistemi zayıflamış olan kişilerde, aşı yapılabilir ancak bu durumda aşının etkisi ve güvenliği dikkatlice değerlendirilmelidir. Özellikle, bağışıklık sistemini baskılayan ilaçlar kullanan kişilerin sağlık uzmanlarına danışarak aşı olmaları önemlidir.
HPV Aşısı Ne Zaman Ücretsiz Olacak?
HPV aşısı, birçok ülkede sağlık politikaları kapsamında ücretsiz veya düşük maliyetli olarak sunulmaktadır. Ancak, aşının tamamen ücretsiz hale gelip gelmeyeceği veya düşük maliyetli hizmetlerin ne zaman sağlanacağı, ülkenin sağlık politikalarına, sağlık bütçesine ve kaynakların dağıtımına bağlıdır.
Birçok ülke, genç kızlara ve genç kadınlara HPV aşısını ücretsiz veya düşük maliyetli olarak sunmaktadır. Bazı ülkelerde, erkekler de ücretsiz aşı programlarından yararlanabilmektedir. Sağlık hizmetlerinin ücretsiz veya düşük maliyetli olması, HPV enfeksiyonlarının ve ilişkili kanserlerin yayılmasını önlemeye yardımcı olabilir ve toplumun genel sağlığını iyileştirebilir.
aşının ücretsiz veya düşük maliyetli olarak sunulup sunulmayacağı veya ne zaman sunulacağı, her ülkenin sağlık politikalarına ve sağlık sistemine bağlı olarak değişebilir. Bu nedenle, aşıdan ücretsiz veya düşük maliyetli olarak yararlanma konusunda daha fazla bilgi almak için ilgili sağlık otoriteleri veya sağlık kuruluşları ile iletişime geçmek önemlidir. Ülkemizde hpv aşısı henüz ücretsiz olarak sunulmamaktadır.